Dünya ölkələri yalnız coğrafi və mədəni baxımdan yox, həm də qəribə qanunları və sosial təcrübələri ilə bir-birindən fərqlənir. AzPost bildirir ki, bəzi ölkələrdəki gündəlik həyat bizə nağıl kimi görünə bilər, amma bunlar real faktlardır. Məsələn, Hindistan, Kolumbiya və Yeni Zelandiya kimi ölkələrdə bəzi ağaclara “hüquqi şəxs” statusu verilib. Bu o deməkdir ki, bir ağac kəsiləndə sanki bir insana qarşı cinayət törədilmiş olur.
Norveçdə isə həkimlər bəzi xəstələrə məhkəmə qərarı ilə yalan diaqnoz verə bilərlər – bu, “placebo müalicəsi”nin qanuniləşdirilməsidir. Qanuni şəkildə xəstəyə ümidsizlikdən çıxmaq üçün psixoloji dəstək məqsədilə “saxta müalicə” tətbiq olunur. Böyük Britaniyada isə hətta bir siçanı öldürmək istəyirsənsə, əvvəlcə məhkəmədən rəsmi icazə almalısan. Heyvan hüquqları o qədər ciddi qorunur ki, qanunsuz həşərat öldürmək belə cəzalana bilər.
Yaponiyada isə itkin düşən insanların vəziyyəti tam fərqli həll olunur. Orada “yox olmuşlar” adlı bir reyestr var və itkin düşən şəxs sağ qalsa belə, uzun müddət sosial sistemdən kənarda yaşayır. Bəzi insanlar bu statusda həyatlarını davam etdirir, amma qanuni olaraq “öldü” hesab olunurlar. Fransada isə tamamilə səssiz kəndlər mövcuddur. Bu kəndlərdə danışmaq qadağandır və orada psixoloji gərginlikdən əziyyət çəkən insanlar günlərlə səssizliyə çəkilir.
Finlandiyada sürətli internet konstitusiyada vətəndaş hüququ kimi tanınıb. Hər kəsin minimum 1 Mbit/s internetə çıxışı olmalıdır və dövlət bunu təmin etmək öhdəliyini daşıyır. İslandiyada isə cəmi bir neçə soyad var və nəticədə hər kəs bir-birini tanıya bilər. Bu səbəbdən orada xüsusi “qohumluq tətbiqləri” hazırlanıb ki, insanlar sevgili olduqları şəxslə yaxın qohum olmadıqlarına əmin olsunlar.
Tuvalu adasında isə parlament yalnız yağış yağanda toplanır. Səbəbi sadədir – adada havalar o qədər isti olur ki, yağışsız günlərdə parlament binasında nəfəs almaq belə çətinləşir. Çin restoranlarının bəzilərində isə insanlar robotlar tərəfindən qarşılanır, amma yeməyi özləri bişirməlidirlər. Bu, həm interaktiv müştəri təcrübəsi, həm də xərclərin azaldılması məqsədilə tətbiq olunur.
Bəzi rayonlarda isə doğulan körpələrin böyük qismi rəsmi qeydiyyata alınmır. Xüsusilə dağlıq bölgələrdə valideynlər dövlət qurumlarına çata bilmədiyi üçün uşaqlar illərlə “qeyri-rəsmi” yaşayırlar. Gürcüstanla sərhəddə, Qırmızı Körpü yaxınlığında isə avtomobillərin gözdən itməsi halları tez-tez baş verir. Burada qeyri-rəsmi avtomobil ticarəti, sənəd dəyişiklikləri və gömrükdən yayınma halları müşahidə olunur.
Böyük şəhərlərdəki özəl klinikalar da maraqlı bir fırıldaqla diqqət çəkir – tam sağlam insanlara belə müxtəlif analizlər və müalicə paketləri təklif edilir. Bəzən bu analizlər reallığa əsaslanmasa da, insan psixologiyasından istifadə edilir. Azərbaycanda isə bu fırıldaqlar artıq gündəmə gəlməkdədir. Əlavə olaraq, bəzi inkişaf etmiş ölkələrdə kitab oğurlamaq cinayət hesab edilmir – xüsusilə İsveçdə kitabxanaların qapısı belə olmur. Bu, cəmiyyətin yüksək etimad mədəniyyətinə əsaslanır.
Son olaraq, bəzi ölkələrdə dövlətin qoyduğu infrastruktur – məsələn, telefon xətləri – illər sonra özəl şirkətlər tərəfindən istifadə olunur. Bakıda 20 il əvvəl basdırılan dövlət telefon xətləri hazırda özəl internet provayderləri tərəfindən kommersiya məqsədilə istifadə edilir. Bu isə həm texniki, həm də hüquqi baxımdan diqqətəlayiq məsələdir.
