İsraildə ilk dəfə insana süni ürək qoyulub.
AzPost Haqqın.az-a istinadən bildirir ki, bu həftə İsrailin Şeba Kardiologiya Tibb Mərkəzinin əməliyyat otağında İsraildə və ola bilsin ki, dünyada transplantasiya tarixinin gedişatını dəyişdirəcək əməliyyat keçirilib.
Ağır ürək çatışmazlığı olan 50 yaşlı xəstəyə cərrahlar tərəfindən ilk dəfə insan ürəyini tam əvəz etmək üçün mövcud olan ən müasir cihaz olan Aeson qoyulub.
Kardioloqların nəfəs çəkmədən izlədiyi bu sadəcə bir əməliyyat deyil, insanın tamamilə mexaniki bir ürəklə yaşaya biləcəyi gələcəyə doğru bir addım idi. Həkim qrupuna rəhbərlik edən Şeba Ürək Nəqli və Süni Cihazlar Bölməsinin cərrahiyyə direktoru, professor Avi Morqan əməliyyat başa çatdıqdan sonra deyib: “Biz tibbdə yeni bir dövrə qədəm qoyduq. Quraşdırdığımız cihaz təkcə insanların həyatını xilas etmir, həm də insan ürəyinin transplantasiyasına tam alternativ ola bilər”.
Fransanın CARMAT biotexnologiya şirkəti tərəfindən hazırlanmış Aeson cihazı ürək mexanikası sahəsində texnoloji təkamülün zirvəsini təmsil edir. Bu, sadəcə nasos deyil, forma, funksiya və davranış baxımından insan ürəyinə mümkün qədər yaxın olan tam ölçülü biomexanik ürəkdir. O, unikal kompozit plastik PEEK-dən (polietereterketon) – davamlı, yüngül və biouyğun, stresə və bioloji aşınmaya davamlı materialdan hazırlanıb. Daxili klapanlar və membranlar immun cavabı azaltmaq üçün müalicə olunan bioloji toxumalardan, o cümlədən iribuynuzlu perikarddan hazırlanır. Məhz bu bioloji elementlər cihazın əsl ürək kimi rəvan və təbii işləməsinə imkan verir.
Aeson-un əsas üstünlüyü xəstənin fəaliyyətinə uyğunlaşma qabiliyyətidir. Cihaz real vaxt rejimində təzyiqi, dövran edən qan həcmini və digər parametrləri ölçən sensorlarla təchiz olunub. Sistem pulsasiyaların tezliyini və gücünü müstəqil şəkildə tənzimləyir. Xəstə yatırsa, ürək yavaşlayır; əgər harasa gedirsə, narahatdırsa və ya velosiped sürürsə, sürətini artırır. Bu, “avtomatik hemodinamik uyğunlaşma” adlanan ilk süni ürəkdir ki, normal ürək funksiyasını təqlid edir.
Bundan əlavə, ürək tamamilə avtonomdur: bütün əsas komponentlər bədənin içərisində yerləşir, yalnız bir kabel çıxır, portativ batareyalara və ya şəbəkəyə qoşulur. Sistem xarici planşet vasitəsilə idarə olunur, onun köməyi ilə həkimlər və ya xəstənin özü bütün göstəricilərə nəzarət edə bilər.
Oxşar qurğular əvvəllər də mövcud idi, lakin onlar həcmli, səs-küylü idilər. Aeson dünyada klinik istifadə üçün AB tənzimləyici təsdiqini alan və həkimlərin fikrincə, qan laxtalanması və infeksiyaların çox aşağı nisbətinə malik olan ilk qurğudur.
Cihaz ilk dəfə 2020-ci ildə bir insanda quraşdırılıb və o vaxtdan bəri Avropada yüzdən çox xəstəyə verilib. Onların bəziləri iki ildən çox süni ürəklə yaşayıb. İsraildə bir xəstə öz ürəyini əvəz etmək üçün Aeson ürəyi alıb. Əməliyyat zamanı onun bədəni ürək-ağciyər aparatına birləşdirilib, sonra isə tamamilə yeni ürəyin işinə keçirilib.
İmplantasiya təxminən altı saat çəkib. Şebadakı transplantasiya şöbəsi öz mütəxəssislərini CARMAT istehsalçısının simulyasiyalar və təlimlər təşkil etdiyi Parisdə təlim üçün əvvəlcədən göndərib.
İsrail bir çox ölkələr kimi, donor orqanlarının kəskin çatışmazlığı ilə üzləşir: 180 minə yaxın insan ürək çatışmazlığından əziyyət çəkir, uğurlu transplantasiyaların sayı isə ildə bir neçə onlarla nəfəri keçmir. Mütəxəssislərin vurğuladığı kimi, Aeson yalnız müvəqqəti həll (transplantasiya üçün körpü) kimi deyil, həm də daimi alternativ kimi çıxış edə bilər. Texnoloji və fizioloji üstünlüklərə əlavə olaraq süni ürək canlı orqan olmadığı üçün rədd edilmə riskini də aradan qaldırır. Bu o deməkdir ki, xəstənin infeksiyalardan xərçəngə qədər tez-tez ciddi yan təsirlərə səbəb olan immunosupressantları qəbul etməsinə ehtiyac yoxdur. Professor Morqanın fikrincə, bu xəstənin uzun və keyfiyyətli həyat şansını əhəmiyyətli dərəcədə artırır.
