1956-cı ildə ekranlara çıxan “O olmasın, bu olsun” filmi Azərbaycan kino tarixində özünəməxsus yer tutur. Üzeyir Hacıbəyovun eyniadlı operettası əsasında çəkilmiş bu komediya janrlı film təkcə dövrünün mədəni hadisəsi deyil, həm də milli kino tariximizdə bir dönüş nöqtəsi oldu.
AzPost bildirir ki, filmdə XIX əsrin sonu və XX əsrin əvvəllərində Bakı şəhərində cərəyan edən hadisələr təsvir olunur. Sərvər və Gülnazın məhəbbəti üzərində qurulan süjet cəhalətə, feodal stereotiplərinə və maddiyyatın üstünlüyünə qarşı mübarizə ruhu daşıyır. Bununla yanaşı, film cəmiyyətin müxtəlif təbəqələrindən olan insanları – tacirlər, qoçular, alverçilər və satqın jurnalistləri də satirik şəkildə təqdim edir. Rejissor Hüseyn Seyidzadə, hətta mənfi personajları belə tamaşaçının yaddaşına sevdirə bilmişdi.
Filmin çəkiliş prosesi isə kifayət qədər maraqlı hadisələrlə yadda qalıb. Məsələn, Yengə rolunu oynayan Münəvvər Kələntərli çəkiliş zamanı barmağını sındırsa da, bu hadisə yalnız epizod tamamlandıqdan sonra məlum olmuşdu. Bu, aktyor fədakarlığının və o dövrün sənətə bağlılığının simvolu kimi dəyərləndirilə bilər.
Tamaşaçının qonaqlıq səhnəsində tanıdığı muğam ustası Xan Şuşinski “Kürd-Şahnaz” muğamını ifa edir, Tükəzban İsmayılova isə “Segah” muğamı üzərində oxuyur. Bu səhnələr filmə milli ruh və musiqi cazibəsi qatır.
Azərbaycanın ilk rəngli bədii filmi olan “O olmasın, bu olsun” beynəlxalq arenada da uğur qazandı. Daşkənd kinofestivalında yüksək qiymət almış bu komediya qırxdan artıq ölkəyə, o cümlədən ABŞ, İsveçrə və Yaponiya kimi dövlətlərə satılmışdı. Buna baxmayaraq, film ölkədə yayımlandıqdan sonra bəzi mətbuat orqanları tərəfindən tənqid də olunmuşdu. Bəzi kinoşünaslar filmi estetik prinsiplərə uyğun hesab etməmiş və süjetdəki bəzi səhnələri “primitiv əhvalatlar” kimi dəyərləndirmişdilər.
Əsas qəhrəmanlardan biri olan Məşədi İbad obrazını əvvəlcə aktyor Mirzəağa Əliyevin canlandırması nəzərdə tutulmuşdu. Lakin aktyorun vəfatı səbəbindən bu rol Əliağa Ağayevə həvalə olunur və nəticədə obraz özünəməxsus, yaddaqalan forma alır.
Bu film təkcə bir komediya deyil, həm də bir dövrün sosial-publisistik panoramasıdır. Operetta ilə kinonun sintezində doğan bu bədii nümunə həm gülüş, həm də dərindən düşündürən məqamlarla zəngindir.
