Maraqlı

Qeyb olan əfsanəvi qitənin nəhəng canlıları –Maraqlı faktlar üzə çıxdı

13 Aprel 2025 - 16:50

Tədqiqatçılar tərəfindən tapılan ən qədim dinozavr fosilləri təxminən 230 milyon il əvvələ aiddir. Elm adamları hesab edirlər ki, dünyanın tədqiq edilməmiş ərazilərində daha qədim qalıqlar ola bilər.

Teleqraf.com xəbər verir ki, bu barədə “Interesting Engineering” yazır.

Böyük Britaniyanın Təbiət Tarixi Muzeyi və London Universitet Kollecinin apardığı araşdırma göstərir ki, ekvator yaxınlığında fosil araşdırmalarında böyük boşluq var.

“Vaxtilə Qondvananın bu hissəsini təşkil edən Afrika və Cənubi Amerika bölgələrində hələ heç bir dinozavr fosili tapılmamışdı. Bu, tədqiqatçıların bu sahələrdə əlçatmazlıq və nisbi araşdırma olmaması səbəbindən hələ də fosillərə rast gəlməmələri ilə bağlı ola bilər”, – tədqiqatın aparıcı müəllifi Joel Hit bildirib.

Elm adamları arasında tapılan ilk fosillərin təkamüldən əvvəlki canlıların arasından təkamül yolu ilə çıxan dinozavrlara aid olduğuna dair geniş bir inanc var. Pangeyanın şimal hissəsi olan Lavrasiyada eyni yaşda (230 milyon il) dinozavr qalıqlarının aşkarlanması vəziyyəti daha da çətinləşdirir.

Alimlər hesab edirlər ki, bəzi dinozavr qalıqları eroziya nəticəsində itə və ya yerin dərinliklərində qala bilər. Elm adamları ən qədim dinozavrların fosillərin nadir olduğu bölgələr və ya lazımi şəkildə öyrənilməsi üçün çox uzaq olan ərazilərdə yaşamış ola biləcəklərini iddia edirlər.

Hit və həmkarları dinozavrların təkamülünü tərsinə öyrənməyə imkan verən modellər hazırlayıblar. Bunun üçün fosillərin yayılması, taksonomik məlumatlar və Pangeyanın tarixdən əvvəlki quruluşu araşdırılıb.

Nəticədə, dinozavrların ilk olaraq Qondvananın aşağı və daha isti bölgələrində meydana çıxdıqları nəzəriyyəsi təsdiqlənib. Bu ərazilər məlum olan ən qədim dinozavr qalıqlarının tapıldığı ərazilər arasında yerləşir.

“Modelləşdirmə göstərir ki, ən qədim dinozavrlar qərbi və aşağı Qondvanada ortaya çıxmış ola bilər. Bu, əvvəllər düşünüldüyündən daha isti və quru mühitdir, səhra və savannaya bənzər ərazilərdən ibarətdir”, – Hit vurğulayıb.

Alimlərin araşdırmaları göstərir ki, erkən dinozavrlar isti və quraq mühitə uyğunlaşmış ola bilərlər. Nəşr qeyd edir ki, Brontosaurus və Diplodokusun daxil olduğu sauropod qrupu, Yerin aşağı enliklərinə sadiq qalaraq, isti iqlimə üstünlük veriblər.

Xatırladaq ki, Qondvana (superqitə) Rodiniyanın parçalanmasından sonra cənub yarımkürəsində yaranan, Afrika, Cənubi Amerika, Antarktida, Avstraliya, Yeni Zelandiya, Ərəbistan yarımadası, Madaqaskar və Hindistanı əhatə edən qədim geoloji qitədir. Eramızdan 360 milyon il əvvəl Paleozoy erasının beşinci dövründə Qondvana Lavrasiya ilə birləşək superqitə olan Pangeyaya birləşib. Qondvana təxminən e.ə. 750-530 milyon illər boyu mövcud olub. Mezozoy erasında Qondvanada yağış meşələri yaranmış və faunada ilk dəfə olaraq nəhəng canlılar olan dinozavrlar əmələ gəlib.

Paylaş