Azərbaycanda fəaliyyət göstərən şirkət (MMC) öz təsis ildönümü münasibətilə müəyyən sayda işçisi üçün üzərində loqo, yubiley qeydi və xüsusi dizayn olan əməkhaqqı kartları hazırlatmaq istəyib. Lakin bu ideya əməkdaşlıq etdiyi bank tərəfindən qəbul edilməyib və alternativ olaraq çap şirkəti ilə işləmək variantı gündəmə gəlib.
AzPost məsələni Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi əsasında araşdırıb.
Plastik bank kartı kimə məxsusdur?
“Banklar haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununa və Mərkəzi Bankın təsdiq etdiyi ödəniş kartları ilə bağlı normativ aktlara əsasən, plastik bank kartı bank tərəfindən buraxılan ödəniş aləti hesab olunur. Kart fiziki olaraq müştərinin istifadəsinə verilsə də, onun texniki daşıyıcısı (kart blankı, çip, təhlükəsizlik elementləri) bankın nəzarətində olan sistemin tərkib hissəsidir. Yəni kart əşya kimi tam mənada nə işçinin, nə də sifarişçi MMC-nin mülkiyyəti sayılmır.
Kartın dizaynına müdaxilə qanunidirmi?
Azərbaycan Mərkəzi Bankının tələblərinə görə, ödəniş kartlarının üzərində olan məlumatlar – kart nömrəsi, çip, CVV/CVC kodu, maqnit zolağı və vizual təhlükəsizlik elementləri – bank tərəfindən təsdiqlənmiş standartlara uyğun olmalıdır. Bu kartların üçüncü şəxslər tərəfindən dəyişdirilməsi, üzərində əlavə çap işlərinin aparılması bankın razılığı olmadan icazəli sayılmır.
Bu baxımdan, bankla razılaşdırılmadan çap şirkəti vasitəsilə kart üzərində dizayn dəyişikliyi edilməsi müqavilə şərtlərinin pozulması kimi qiymətləndirilə bilər.
Hüquqi risk varmı?
Bəli. Əgər əməkhaqqı kartı üzrə bankla bağlanmış müqavilədə kartın dəyişdirilməsinin qadağan olunduğu açıq və ya dolayı şəkildə göstərilibsə, bank sonradan bu kartları etibarsız saya, bloklaya və yenidən buraxılmasını tələb edə bilər. Bu halda bankın məhkəməyə müraciəti də hüquqi baxımdan mümkündür.
Bundan əlavə, “Ödəniş xidmətləri və ödəniş sistemləri haqqında” Qanuna əsasən, ödəniş alətinin təhlükəsizliyinə üçüncü tərəfin müdaxiləsi riskli əməl kimi qiymətləndirilir.
Belə kart itirilərsə və ya zədələnərsə nə baş verər?
Əgər bank kartın dizaynının dəyişdirildiyini aşkar edərsə, həmin kart standart bank kartı kimi yenilənməyə bilər. Praktikada banklar belə hallarda yalnız öz təsdiqlədikləri dizayna malik kartları yenidən buraxır. Yəni “bəzəkli” kart itirildikdə işçi bankdan adi standart kart ala bilər.
Qanunvericiliyə əsasən, əməkhaqqı kartlarının dizaynı və texniki xüsusiyyətləri yalnız bankın razılığı ilə dəyişdirilə bilər. Bankdan kənar çap şirkətləri ilə bu sahədə əməkdaşlıq hüquqi risklər yaradır və sonradan kartların etibarsız sayılması ilə nəticələnə bilər.
Ekspertlər tövsiyə edir ki, şirkətlər belə təşəbbüsləri həyata keçirməzdən əvvəl mütləq bankla yazılı razılaşma əldə etsin və alternativ olaraq xüsusi dizaynlı hədiyyə kartları və ya simvolik plastik kartlar hazırlatsınlar. Bu, həm qanunidir, həm də əlavə hüquqi problem yaratmır.
