Son illərdə Azərbaycanda da “influencer” anlayışı yalnız sosial şəbəkə termini deyil, həm də gəlir mənbəyi kimi cəmiyyətə yeridilib. AzPost bildirir ki, bu gün təkcə Instagram və TikTok üzərindən gəlir əldə edənlərin sayı yüzlərlədir və bu rəqəm hər ay artır. Artıq bir çox gənc ənənəvi peşələrdən çox, “danışaraq pul qazanmaq” modelinə üstünlük verir.
Əvvəllər məşhur olmaq üçün aktyor və ya aparıcı olmaq lazım idisə, indi bu rolu telefon kamerası və özünüifadə bacarığı ilə əvəzləmək mümkündür. Reklam bazarının da dəyişməsi bu prosesi daha da sürətləndirib. Brendlər artıq televiziya reklamlarına deyil, geniş auditoriyaya təsir edə bilən şəxslərə pul ayırırlar.
Məsələn, 2024-cü ildə Azərbaycanda orta hesabla 50 min izləyicisi olan bir influencer ayda minimum 800–1000 manat arası gəlir əldə edib. Daha böyük auditoriyası olanlar üçün bu rəqəm beş min manatdan yuxarıya da qalxa bilir. Bu, bəzi klassik peşələrin aylıq maaşını üstələyir.
Lakin bu sahənin öz təhlükələri də var. Vergi öhdəlikləri, sabit gəlirin olmaması, psixoloji gərginlik və şəxsi həyatın ifşa riski kimi faktorlar bəzən görünməz qalır. Eyni zamanda, “influencer olmaq” arzusu gənclər arasında təhsilə marağı da zəiflədir. Onlar dərsə deyil, kamera qarşısına fokuslanır.
Sosioloqlar bu fenomeni “peşələrin sürətlə vizuallaşması” kimi qiymətləndirir. Yəni, artıq işin mahiyyəti deyil, onun necə göründüyü ön plana çıxır. Hazırda bu iqtisadiyyatın tənzimlənməsi ilə bağlı hüquqi mexanizmlər hələ tam formalaşmayıb və influencer fəaliyyəti qanunvericilikdə ayrıca kateqoriya kimi tanınmır.
Beləliklə, sözlə dolanmaq artıq təsadüfi hal deyil, tam mənada bir iqtisadi seqmentdir. Amma bu seqmentin gələcəyi, onun sabitliyi və cəmiyyətə təsiri hələ uzun müddət müzakirə mövzusu olaraq qalacaq.
