Son illər dünyada “freelance” – yəni sərbəst əmək fəaliyyəti həyat tərzinə çevrilməkdədir. AzPost bildirir ki, bu model xüsusilə yaradıcı sahələrdə, texnologiya və dizayn kimi istiqamətlərdə getdikcə daha geniş yayılır. Bəs Azərbaycanda bu yaşam tərzi nə qədər realdır və hansı çətinlikləri var?
Frilanser kimi işləmək ilk baxışdan azadlıq və rahatlıq kimi görünə bilər. Öz vaxtını idarə etmək, müxtəlif müştərilərlə çalışmaq və istənilən yerdən işləmək imkanı bir çoxları üçün cazibədardır. Lakin Azərbaycanda bu sistem hələ də kifayət qədər inkişaf etməyib. Əsas səbəblərdən biri hüquqi çərçivənin zəif olmasıdır. Frilanserlərin vergi ödəmə, müqavilə bağlama və hüquqlarını qoruma imkanları hələ tam formalaşmayıb.
Bundan başqa, sosial təminat məsələsi də narahatlıq doğurur. Sərbəst çalışanlar üçün pensiya, tibbi sığorta və digər sosial təminatlar mövcud deyil və bu da bu peşə formasını uzunmüddətli perspektivdə riskli edir. Eyni zamanda, iş tapmaq prosesi də problemli ola bilər. Yerli platformaların olmaması frilanserləri beynəlxalq saytlara yönəldir, lakin burada da dil və rəqabət maneələri var.
Buna baxmayaraq, gənclər arasında bu formata maraq artır. Xüsusilə IT mütəxəssisləri, dizaynerlər, kontent yaradıcıları və tərcüməçilər üçün bu sahə müəyyən gəlir imkanları yaradır. Sosial şəbəkələr və onlayn portfellər sayəsində frilanserlər özlərini tanıtmaqda daha sərbəstdirlər. Bu, bir tərəfdən də rəqəmsal bacarıqların artmasına və peşəkar inkişafın sürətlənməsinə səbəb olur.
Bəzi sahibkarlar da artıq daimi işçi əvəzinə layihə əsaslı əməkdaşlığa üstünlük verir. Bu isə bazarda sərbəst mütəxəssislərə olan tələbatı artırır. Lakin sabit gəlirin olmaması, iş tapmaqda davamlılıq problemi və sosial təcrid kimi faktorlar frilanserliyi hələ də çətin və qeyri-sabit peşə forması kimi saxlayır.
Nəticə olaraq, Azərbaycanda frilanser həyat tərzi tam oturuşmasa da, bu istiqamətdə ciddi potensial var. Hüquqi çərçivə, sosial təminat mexanizmləri və yerli platformalar inkişaf etdirildikcə, frilanserlik həm fərdlər, həm də ölkə iqtisadiyyatı üçün faydalı alternativ əmək modeli ola bilər.
