Berlində bir kafedə qəhvənizi içirsiniz, hesabı istəyirsiniz, kartı uzadırsınız… Amma kassadakı işçi gülümsəyərək tanış cümləni deyir: “Təəssüf ki, yalnız nağd ödəniş.” Müasir texnologiya ölkəsi kimi tanınan Almaniyada kredit kartına olan bu soyuqluq çoxlarını təəccübləndirir.
AzPost xəbər verir ki, almanların kartdan uzaq qalmasının kökündə həm dilin, həm tarixin, həm də məxfiliklə bağlı dərin psixoloji səbəblər dayanır.
Alman dilində “borc” mənasını verən Schulden sözü ilə “günah” anlamındakı Schuld sözünün eyni kökdən gəlməsi belə kredit kartına münasibətin niyə sərt olduğunu göstərir. Almanlar üçün borca düşmək təkcə maliyyə məsələ deyil, həm də mənəvi yükdür. Kredit kartı isə olmayan pulu xərcləmək deməkdir.
Bu düşüncənin arxasında tarixi bir sarsıntı da dayanır. 1920-ci illərdə Weimar Respublikasında yaşanan hiperinflasiya – pulun bir gecəyə dəyərsizləşdiyi o məşhur dövr – almanların kollektiv yaddaşında dərin iz buraxıb. Bu travma onlara illərdir bir dərs öyrədib: “Yığmaq gücdür, borclanmaq zəiflik.”
Digər səbəb isə məxfilikdir. Keçmiş Şərqi Almaniya dövründə Stasi tərəfindən uzun illər izlənən insanlar bu mövzuda həddindən artıq həssasdır. Hətta bu gün belə bir çox alman Google Xəritələrdə öz evinin görüntüsünün bulanıq qalmasını seçir. Onlar üçün kredit kartı ilə ödəmək “iz buraxmaq” kimi qəbul olunur — nə aldığını, nə vaxt aldığını bankın bilməsi xoş qarşılanmır.
Bu baxımdan nağd pul bir növ azadlıq rəmzidir: “Mənim həyatımı heç kim izləyə bilməz.”
Almanlar kart istifadə etmir? Əlbəttə edirlər — amma kredit kartı yox, Girocard (EC-Karte). Bu kartla ödəniş edildikdə pul dərhal hesabdan çıxır, yəni borc yaranmır. Üstəlik, Girocard komissiyası çox aşağı olduğuna görə kiçik bizneslər tərəfindən də məmnuniyyətlə qəbul edilir.
Almaniyada orta statistik vətəndaş cüzdanında ən azı 100 avro nağd pul gəzdirir. Nağd pul onların gözündə nəzarət deməkdir — xərclədikləri məbləği fiziki olaraq görmək rahatlıq yaradır. Kredit kartı isə “görünmədən yox olan pul” kimi qəbul edilir.
Pandemiya dövründə təmassız ödənişlər populyarlaşsa da, Almanların nağda olan bağlılığı tam yox olmadı. Gənclər rəqəmsal ödənişlərə daha açıq olsa da, yaşlı nəsil POS cihazlarına hələ də ehtiyatla yanaşır.
Almaniyada hələ də bir söz keçərlidir: “Bargeld ist König” — Nağd kraldır.
