Elm adamları diş lövhəsi bakteriyalarının kosmos uğrunda necə rəqabət apardığını kəşf ediblər.
Məlum olduğu kimi insanların ağızlarında olan bakteriyalar digərləri kimi 2 yox, 14 hüceyrəyə bölünür və onlar xüsusi olaraq seçilirlər.
Dəniz Bioloji Laboratoriyası alimlərinin və “ADA Forsyth” tədqiqatçılarının birgə əməkdaşlığı ilə aparılmış yeni araşdırma sübut edib ki, diş mikroorqanizmlərindən biri olan “Corynebacterium matruchotii” bakteriyası əsas lövhədə unikal bölünmə mexanizmini işıqlandırır. Belə bakteriya növü qeyri-adi çoxalma üsulunu nümayiş etdirir, yəni bir hüceyrə eyni vaxtda 14-ə qədər bir neçə dişi hüceyrəyə bölünür.
Bu, hüceyrənin yalnız iki dişi hüceyrəyə bölündüyü bakteriyalar üçün xarakterik olan ikili parçalanmadan çox fərqlənir.
“Science Daily” nəşrində dərc edilmiş bu araşdırma mikrob icmalarının təşkilində hüceyrə morfologiyasının və bakteriyalar artımında dinamik əhəmiyyəti göstərir. İnsan diş lövhəsində “C. matruchotii”-nin filamentli hüceyrələrin şəbəkəsi ənənəvi olaraq mikrob konsorsiumlarında əsas rol oynayan “kirpi” kimi tanınan strukturları əmələ gətirir. İndiyə qədər elm aləminə bu strukturların formalaşma mexanizmi qeyri-müəyyən olaraq qalırdı.
Canlı hüceyrə mikroskopiyasından və flüoresan D-amin turşularından istifadə edərək alimlər peptidoqlikan biosintezini izləyiblər və “C. matruchotii”-nin torpaq bakteriyası “Streptomyces” kimi hüceyrə qütbündə uzandığını aşkar ediblər.
Elm adamlarının fikrincə, belə proses çox yüksək sürətlə baş verir və bundan sonra da çəpərlər əmələ gəlir, beləliklə hüceyrə çoxlu dişi hüceyrələrə bölünür. Bu dişilər, sözügedən hüceyrələr get-gedə, sürətlə böyüməyə davam edir. Nəticədə isə yeni bakteriyaya xarakterik formasını verən sapa bənzər strukturlar yaradır. Beləliklə də diş lövhəsi bakteriyalarının arasında kosmos uğrunda mübarizə mərhələsinə keçid başlayır.
Alimlərin sona çatdırdığı tədqiqatların yekun nəticələrinə görə diş lövhəsi kimi mürəkkəb mikrob icmalarında bakteriya böyüməsini və bölünmə mexanizmlərini daha yaxşı başa düşmək üçün belə elmi müşahidə çox kömək edir.
Bu tip bakteriyaların resurslar, həmçinin məkan üçün necə rəqabət apara biləcəyi prosesini aydın göstərən əsas dəlillərdən biri də ağız bakteriyaların açıq kosmosda unikal bölünmə mexanizmini işıqlandırma yolu ilə “Kirpi” strukturu yaratmasıdır.
Tədqiqatçıların fikrincə, elə bu səbəbdən insanın ağzında, diş lövhəsində yerləşən işıqlı bakteriyaları unikal məziyyətlərinə görə elm aləmində kosmik bakteriyalar kimi də xarakterizə etmək olar.
Oqtay Qorçu
